Gastroskopia

Gastroskopia to badanie endoskopowe górnego odcinka przewodu pokarmowego, czyli przełyku, żołądku i dwunastnicy. Jeżeli odczuwasz zgagę, problemy z przełykaniem, pojawiają się nudności i wymioty lub notorycznie występuje ból brzucha, warto umówić się na konsultację z lekarzem specjalistą - gastroenterologiem (potocznie gastrologiem) i rozważyć wykonanie gastroskopii.

Czym jest gastroskopia?

Podstawowym badanie górnego odcinka przewodu pokarmowego jest gastroskopia. Badanie ocenia stan przełyku, żołądka i dwunastnicy. Polega na wprowadzeniu przez usta gastroskopu, czyli urządzenia przypominającego przewód wyposażony w kamerę i oświetlenie. Lekarz wykonujący badanie powoli przesuwa gastroskop oglądając przełyk, żołądek i dwunastnicę na ekranie monitora. W przypadku stwierdzenie objawów choroby, lekarz może wykonać zdjęcie lub pobrać wycinek (biopsję) do badania pod mikroskopem (badanie histopatologiczne).

Gastroskopia pozwala ocenić błonę śluzową przełyku, w tym zmiany refluksowe i owrzodzenia oraz funkcjonowanie zwieracza przełyku - często zaburzone w chorobie refluksowej przełyku. Ponadto w gastroskopii lekarz ocenia stany zapalne, owrzodzenia i nadżerki występujące w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Często przyczyną tych dolegliwości jest infekcja bakterią Helicobacter pylori, co podczas badania gastroskopii zostanie sprawdzone w teście ureazowym i/lub badaniu wycinka błony śluzowej. W przypadku opornych na leczenie infekcji Helicobacter pylori, wykonuje się posiew soku żołądkowego z antybiogramem, aby dobrać odpowiedni antybiotyk. W gastroskopii oceniana jest również dwunastnica, co stanowi ważny element diagnostyczny choroby wrzodowej dwunastnicy, jak i celiakii (choroby trzewnej). Ponadto, w badaniu endoskopowym oceniana jest elastyczność ścian przewodu pokarmowego - ważny element oceny w kierunku raka przełyku i żołądka. Dodatkowo, gastroskopia pozwala ocenić występowanie żylaków przełyku i dna żołądka, często obecnych w marskości wątroby. 

Lekarz endoskopista w trakcie zabiegu może pobrać wycinek błony śluzowej, szczególnie w przypadku zaobserwowanych patologii (np. guzy, owrzodzenia lub polipy), jak i w celu diagnostyki wynikającej ze wskazań do badania (infekcja Helicobacter pylori lub eozynofilowe zapalenie przełyku). Pobrany wycinek poddawany jest badaniu pod mikroskopem (histopatologicznemu), w celu określenia charakteru zmian, a wynik dostępny jest w ciągu około 4 tygodni.

Diagnostykę przewodu pokarmowego, zanim przejdziemy do gastroskopii, zazwyczaj poprzedza USG jamy brzusznej. Jest to metoda nieinwazyjna umożliwiająca wstępną ocenę narządów jamy brzusznej.

Gastroskopia diagnostyczna i terapeutyczna (zabiegowa)

Gastroskopia, poza rolą diagnostyczną chorób przełyku, żołądka i dwunastnicy, może stanowić formę leczenia (gastroskopia zabiegowa). Odpowiednia diagnostyka pozwala na dobranie odpowiedniej metody leczenia (dieta, zmiana stylu życia, leczenie farmakologiczne lub zabiegowe) oraz uzyskać bardzo dobre wyniki - ustąpienie dolegliwości. 

Gastroskopia diagnostyczna

Ta forma leczenia pozwala wykryć:
-chorobę refluksową przełyku
-chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy dwunastnicy,
-żylaki przełyku i dna żołądka
-nowotwory (raka) przełyku, żołądka (np. chłoniaka) i dwunastnicy, 
-zapalenie błony śluzowej przełyku, żołądka i dwunastnicy wywołane przez wirusy, bakterie i grzyby,
-celiakię (choroba trzewna),
-eozynofilowe zapalenie przełyku,
-zmiany wywołane działaniem środków chemicznych (leki, zmiany popromienne),
-przepuklinę rozworu przełykowego,
-przełyk Barretta. 

Gastroskopia terapeutyczna (zabiegowa)

Zadania terapeutyczne gastroskopii zabiegowej pozwalają na:
-usunięcia ciał obcych,
-usunięcia polipów,
-wykonania gastrostomii (PEG),
-zatamowania krwawień,
-zamknięcia przetok,
-poszerzania zwężeń przełyku,
-protezowania przełyku,
-opaskowania żylaków przełyku,
-usunięcia błony śluzowej wraz ze wczesnymi zmianami nowotworowymi.

Innym rodzajem badania, które pomaga w diagnostyce dolegliwości układu pokarmowego, jest kolonoskopia, która służy do oceny dolnego odcinka przewodu pokarmowego, w tym końcowego odcinka jelita cienkiego oraz całego jelita grubego w tym odbytnicy.

Gastroskopia – przygotowanie do badania

Przed badaniem gastroskopii należy się odpowiednio przygotować. Lekarze zalecają, aby przestrzegać trzech wytycznych:

• 12 godzin przed gastroskopią - nie żuj gumy i nie pal papierosów,
• 8 godzin przed gastroskopią - nie jedz,
• 4 godziny przed gastroskopią - nie pij.

Lekarz poinformuje Cię, że po zakończeniu badania nie można spożywać pokarmów przez około dwie godziny. Podrażniony przełyk i gardło mogą wywoływać uczucie bólu, co wpływa na dyskomfort w trakcie konsumpcji. Większość pacjentów jednak nie stwierdziła takich niedogodności.

Gastroskopia a stosowane leki

Jeśli przyjmujesz stałe leki np. na choroby serca, zażyj je rano i popij niewielką ilością wody. W przypadku leków wpływających na krzepliwość krwi, należy ocenić z lekarzem kierującym na badanie wskazania do czasowego odstawienia.

Badanie w kierunku infekcji Helicobacter pylorii jest rutynowo wykonywane podczas gastroskopii. Aby wynik badania był wiarygodny:

• przez ≥4 tyg. przed badaniem nie należy przyjmować antybiotyków oraz preparatów bizmutu, 
• przez 2 tyg. przed badaniem nie należy przyjmować inhibitorów pompy protonowej (IPP)  
• H2–blokery i leki zobojętniające nie mają istotnego wpływu na wyniki badań w kierunku zakażenia H. pylori i można jest stosować do dnia badania. 

Należy pamiętać, że każda modyfikacja przyjmowanych leków stałych powinna być poprzedzona konsultacją lekarską - nigdy nie odstawiaj leków stałych samodzielnie! W przypadku niepewności, jak przygotować się do badania lub jak zmodyfikować leki stałe, umów wizytę u lekarza specjalisty.

Kiedy wykonać gastroskopię?

Badanie endoskopowe wykonywane są na podstawie skierowanie od lekarza, ponieważ wcześniejszy wywiad chorobowy może określić zakres badania. Jakie objawy powinny skłonić do wizyty u lekarza specjalisty gastroenterologa i rozważenia gastroskopii?

1. ból nadbrzusza - dyspepsja
1. szczególnie u osób w wieku >45 lat
2. utrzymująca się od >2 mies. lub nawracający 
3. u osób z nowotworem przewodu pokarmowego w wywiadzie rodzinnym
4. u chorych przyjmujących niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ, np. ibuprofen, ketoprofen, diklofenak itp.)
2. objawy alarmowe (WSKAZANIA PILNE)
1. trudność w połykaniu - dysfagia 
2. bolesne połykanie - odynofagia
3. niezamierzona utrata masy ciała
4. silny ból w nadbrzuszu pojawiający się nocą
5. wyczuwalny palpacyjnie guz w jamie brzusznej lub powiększenie węzłów chłonnych
3. zgaga - szczególnie gdy uporczywe objawy choroby refluksowej przełyku
1. szczególnie u chorych w wieku >50 lat
2. długotrwałe (powyżej kilku miesięcy)
3. utrzymujące się lub nawracające pomimo leczenia
4. nietypowe (po wykluczeniu przyczyn spoza przewodu pokarmowego)
4. ból w klatce piersiowej o niejasnej przyczynie
5. niedokrwistość z niedoboru żelaza
6. krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego
1. czarne (smoliste) stolce
2. fusowate wymioty
7. przewlekła biegunka (podejrzenie celiakii)
8. utrzymujące się lub nawracające wymioty o nieustalonej etiologii
9. rodzinna polipowatość gruczolakowata
10. podejrzenie nowotworu 
11. marskość wątroby (w celu oceny występowania żylaków przełyku i żołądka)

Objawów nigdy nie warto bagatelizować. Badanie pozwala na dokładną ocenę górnego odcinka przewodu pokarmowego, a właściwa diagnoza pozwala na skuteczne leczenie.

Gastroskopia - jak wygląda badanie krok po kroku?

• Przed badaniem przygotuj się - sprawdź leki które przyjmujesz oraz ustal z lekarzem kierującym, czy należy zmienić schemat przyjmowania leków przed badaniem. Na 12 godzin przed badaniem nie pal, na 8 godzin przed badaniem nie jedz, a na 4 godziny przed badaniem nie pij.
• Przyjedź około 15 minut przed umówionym terminem badania - potrzebny będzie czas na rejestrację oraz rozmowę z pielęgniarką i lekarzem i udzielenie zgody na badanie. 
• Jeśli wybrano badanie z analgosedacją (tzw. “znieczuleniem dożylnym”, przed badaniem odbędzie się kwalifikacja z anestezjologiem oraz założenie wkłucia dożylnego.  
• Przed przystąpieniem do badania należy wyjąć protezy zębowe i zdjąć okulary. Następnie kładziesz się na lewym boku z głową skierowaną w kierunku klatki piersiowej. Umożliwia to lekarzowi lub pielęgniarce założenie ustnika, który zapewnia odpowiednią pozycję. 
• Badanie wykonuje się przy pomocy gastroskopu - urządzenia medycznego przypominającego giętka i miękka rurka, którą wprowadza się przez usta, a następnie gardło, do przełyku, żołądka i dwunastnicy. 
• Badanie może być nieprzyjemne, choć rzadko jest bolesne. Duże znaczenie ma aspekt psychologiczny, czyli nastawienie pacjenta. W trakcie badania najtrudniej powstrzymać odruch wymiotny, pojawiający się w trakcie gastroskopii. Choć nie jest to obowiązkowe, to wielu pacjentów decyduje się na znieczulenie. Dzięki temu badanie jest bezbolesne, a przy tym zmniejsza się ryzyko pojawienia się odruchu wymiotnego.
• W trakcie zabiegu należy miarowo oddychać i nie połykać śliny, która będzie spływała do specjalnego pojemnika. Warto wiedzieć, że podczas badania do żołądka trafia niewielka ilość powietrza. W związku z tym możesz mieć poczucie wzdęcia i odbijania, ale to normalne zjawiska, które szybko ustępują po zabiegu.
• Wyniki badania - opis obrazu endoskopowego oraz wynik testu ureazowego (jeśli był wykonywany) pacjent otrzymuje tego samego dnia. 
• Wynik badania histopatologicznego wycinków uzyskanych podczas badania dostępny będzie po około 14 dniach w Rejestracji.
• Czas badania jest krótki i wynosi od 10 do 30 minut.

Masz dodatkowe pytania? Napisz, zadzwoń lub umów się na wizytę.